De Bouwagenda, aanjager van de bouwrevolutie
De bouwsector versterken en oplossingen bieden voor maatschappelijke uitdagingen zoals het verduurzamen van woningen en effectiever gebruik van grondstoffen. Met die opdracht zette het kabinet eind 2016 de Taskforce bouwagenda aan het werk. Hoe de organisatie van dit initiatief in elkaar zit? De bouwagenda omschrijft dit op haar website als volgt: Naar analogie van de overheid is de Taskforce (onder leiding van Bernard Wientjes) het kabinet, de bouwcoalitie (bestaande uit ruim vijftig betrokken partijen) het parlement, de bouwagenda het regeerakkoord en de bouwcampus het werkatelier waar ambities worden omgezet in concrete innovatieve projecten.
We spreken voorzitter Bernard Wientjes over ambities, over broodnodige veranderingen in zowel regelgeving als de bouwsector en over het sexappeal van onze branche.
KENNISINDUSTRIE IN KAART
‘De opgave die wij als Taskforce Bouwagenda hebben is hoe we onze bouwsector innovatiever kunnen maken. Want innovatie is hard nodig wanneer we tegemoet willen komen aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. En daar heb je kennis voor nodig. De kennisindustrie is derhalve van levensbelang. Wat je nu ziet is een enorme versnippering in de kennissector. Daarnaast houden enkele instituten op te bestaan. Kijk naar SBRCURnet. Toen ik te horen kreeg dat de stekker uit deze organisatie werd getrokken viel ik om van verbazing. Het kan toch niet zo zijn dat er aan de ene kant een Taskforce Bouwagenda wordt opgezet met als doel de kennisindustrie te versterken en dat er aan de andere kant stekkers worden losgetrokken nog voordat we de kennissector in kaart hebben kunnen brengen. Op dit moment laten we onderzoeken hoe de kennisindustrie in elkaar steekt. Waar zit de overlap? Waar versterkt men elkaar? En moeten we bruggen gaan bouwen of de partijen juist laten samensmelten? Op dit moment staan wij hier nog totaal neutraal tegenover. Eind oktober verwachten we het rapport, pas dan kunnen we conclusies trekken. Helder is in ieder geval dat we zonder kennis onze innovatieambitie niet behalen en dus niet voldoende vooruit komen.’
'Helder is in ieder geval dat we zonder kennis onze innovatieambitie niet behalen en dus niet voldoende vooruit komen'. Bernard Wientjes
EXCUUSTRUUS
‘Toen ik gevraagd werd deze Taskforce te leiden heb ik even getwijfeld. We hebben al eindeloos veel clubjes in Nederland. Sterker nog, zet tien mensen bij elkaar en ze vormen een vereniging. Ik ben geen excuustruus die een rapport schrijft dat vervolgens diep in de bureaulade van mijn opdrachtgever verdwijnt. Ik wil niet alleen schrijven, ik wil ook doen! Maar ik was me ook enorm bewust van de noodzaak van De Bouwagenda. De bouw speelt een sleutelrol in onze samenleving en we hebben een revolutie nodig om te voldoen aan Parijs 2050. Die revolutie brengen we alleen tot stand als we onszelf opnieuw uitvinden. En daar draag ik graag aan bij!’
MOND VOL VAN DUURZAAMHEID
‘Kennis delen, co-creatie, samen innoveren, het is gebruikelijk in nagenoeg elke industrie. Maar niet in de bouw. Dat heeft enerzijds te maken met Bouwfraude-affaire. Daar werd wel degelijk samengewerkt, maar duidelijk niet in de juiste vorm. Het heeft samenwerken in de bouw in ieder geval niet in het zadel geholpen. Anderzijds wordt innovatie niet voldoende beloond en dat heeft alles te maken met het huidige aanbestedingsbeleid. Men heeft de mond vol van duurzaamheid, maar in de praktijk gaat het om de laagste prijs. Wij pleiten voor een nieuw aanbestedingsbeleid waarin innovatie beloond wordt. Denk aan een beleid waarin niet alleen gekeken wordt naar de kosten voor de bouw van een werk, maar waarin ook de kosten voor exploitatie en sloop worden vergeleken. Dáár kunnen de innovatieve partijen zich onderscheiden.’
(R)EVOLUTIE
‘Waar in andere sectoren de ene revolutie de andere opvolgt, kennen we in de bouw alleen evoluties. Kijk naar de automobielindustrie, er is geen fabrikant die niet bezig is met zijn auto van 2030. Daar zijn paard en wagen vervangen door de Tesla. En wij werken op onze beurt al honderden of misschien wel duizend jaar met dezelfde baksteen, terwijl alleen een revolutie onze sector kan helpen. 3D-printen, wegen ontwikkelen die energie opwekken en verkeer in goede banen leiden, díe ontwikkelingen hebben we nodig. Met kleine stapjes komen we er niet.’
‘Ja, daar is een cultuuromslag voor nodig. En juist daarvoor zijn wij in het leven geroepen, om dat van bovenaf op te leggen. Als alles vanzelf ging, waren wij er niet geweest. Zonder topdown-regelgeving gaan we nooit voldoen aan afspraken zoals het Grondstofakkoord waarin hergebruik van grondstoffen centraal staat. Zodra deze afspraken terugkomen in aanbestedingen worden innovatieve partijen beloond en kunnen we écht stappen maken. Hele grote zelfs.’
ACHTDUIZEND WERKDAGEN
‘Ik heb laatst uitgerekend dat we nog achtduizend werkbare dagen hebben tot 2050. Dat betekent dat we duizend bouwwerken per dag moeten verduurzamen om onze beloften waar te maken. En dan heb ik het nog niet over de bruggen, sluizen en rioleringssystemen. We staan voor een ongelooflijke taak die we alleen met de juiste kennis kunnen realiseren. Natuurlijk moeten instituten die vanuit zichzelf geen bestaansrecht meer hebben van het toneel verdwijnen. Maar we moeten niet het kind met het badwater weggooien.’
WAKKER WORDEN
‘De stok achter de deur is onze regelgeving. We hebben in Parijs onze handtekening gezet en wij gaan ervoor zorgen dat iedereen in de keten wakker wordt. De hele keten moet doordrenkt zijn van verduurzaming, circulaire economie en we moeten af van de conventionele energiebronnen. Elk gebouw- of wegontwerp moet langs de meetlat van de circulaire economie gelegd worden. Zonder iemand te willen beledigen: er zijn nog heel wat architecten die primair denken aan de schoonheid van een gebouw. Maar we mogen van een moderne architect ook verwachten dat hij of zij denkt aan duurzaamheid. Hoe krijgen we die nul op de meter? Natuurlijk heeft niet alleen onze keten zelf zitten suffen. De overheid heeft in de automobielindustrie die stok veel eerder achter de deur gezet. Daar is men al jaren doordrongen van het belang van minimale milieubelasting. Wij krijgen die stok nu pas. Maar als het goed gaat, dan heeft dat niet alleen positieve effecten op onze omgeving, maar ook op de werkgelegenheid.’
'Er zijn enorm veel kansen in de bouw, we moeten het alleen wat meer sexy profileren.' Bernard Wientjes
SEXAPPEAL
‘Natuurlijk maken we ons zorgen over het invullen van de 50.000 extra benodigde arbeidsplaatsen die naar verwachting ontstaan door de te treffen maatregelen. Aan de andere kant, tijdens de crisis hebben ruim 80.000 mensen de bouw verlaten, dus die handjes die zíjn er wel. Daarnaast moeten we absoluut iets doen aan het imago van onze sector. Werken in de bouw betekent lang niet altijd werken in de kou. Sterker nog, inmiddels is 80% van het werk industrieel, slechts 20% gebeurt nog echt op de bouwplaats. Dat heeft alles te maken met de rol van de installaties in een bouwwerk. Eigenlijk draait het steeds meer om intelligentie in huis, om technologie, dát maakt het huis en daar moeten dan alleen nog wat wanden omheen. Er zijn enorm veel kansen in de bouw, we moeten het alleen wat meer sexy profileren.’
