Kenmerken van islamitische architectuur

Minaretten

Minaretten zijn hoge torens met een slank ontwerp die vanuit de islamitische architectuur als aanvulling op een moskee te beschouwen zijn. Een minaret kan een ronde of een vierkante vorm hebben en het aantal varieert per moskee. Zo zijn er grote moskeeën die uitgevoerd zijn met vier of zes minaretten, maar zijn er ook kleine moskeeën die maar een enkele minaret hebben. Overigens wordt een minaret vooral gebruikt door de gebedsoproeper die gelovigen vijfmaal per dag oproept tot het gebed. Tegenwoordig gebeurt de gebedsoproeping veelal via een opname en luidsprekers.

Symmetrische patronen en mozaïek

Een ander kenmerk van de islamitische architectuur betreft de aanwezigheid van symmetrische patronen, waarbij het getal vijf een rol speelt. Er zijn vele patronen herkenbaar waarbij er vijf verschillende tegels zijn gebruikt om als puzzel aan elkaar te verbinden. Bovendien zijn er prachtige afbeeldingen bekend van geometrische patronen die uitgevoerd zijn met vijfhoeken.

In de islamitische cultuur is het niet toegestaan om personen af te beelden en die zie je dan ook niet terug in de moskeeën en andere islamitische gebouwen. Dat geldt overigens eveneens voor de afbeelding van wereldse zaken. Er zijn echter wel afbeeldingen te vinden van versieringen in de vorm van kalligrafie en geometrische vlakken met een abstract karakter. Ook planten en bloemen zijn een inspiratiebron geweest om in de islamitische architectuur versieringen aan te brengen. Hier zijn de bekende hennaversieringen overigens eveneens op gebaseerd.

• Geometrische patronen
• Kalligrafie
• Versieringen

Open ruimtes en speciale ramen

Een ander typerend kenmerk van islamitische architectuur betreft de toepassing van grote open ruimtes die met elkaar in verbinding staan. Dit kenmerk is nog altijd terug te zien in grote moskeeën. Daarbij zijn de oudere moskeeën voorzien van een rechthoekig ontwerp in combinatie met een plat dak en grote koepel. De open ruimtes kregen verder vorm door te spelen met de lichtinval en toepassing van speciale ramen. Het betreft hier geen glas, maar een raster dat zich aan de buitenkant van een venster bevindt. Dergelijke decoratieve rasters zijn oorspronkelijk bedoeld om het felle zonlicht zachter naar binnen te laten komen. In de islamitische architectuur zijn er meerdere bouwwerken ontstaan met houten roosters voor de vensters.

Moderne islamitische bouwstijl: IMA

De islamitische architectuur kent een rijk verleden, maar ook in de moderne tijd is deze bouwstijl toegepast. Een bekend voorbeeld daarvan is IMA (Institut du Monde Arabe) dat in Parijs in 1987 is gebouwd. Er is in dit gebouw sprake van een samensmelting van culturen, namelijk de Europese cultuur en de Arabische cultuur.

Architect Jean Nouvel

Jean Nouvel is de architect geweest die het IMA-gebouw van kenmerken uit de islamitische architectuur heeft voorzien. Zo is de beperking van lichtinval gerealiseerd door ondoorzichtig glas te gebruiken op de zuidgevel met de toepassing van een combinatie van roestvrij staal en aluminium. Er zijn diafragma’s van staal gebruikt in vierkante vakken om de sterkte van lichtinval te beïnvloeden. Hierin is een vergelijking te maken met de geperforeerde rasters voor vensters van vroegere moskeeën. Ook verwijzen deze vlakken naar geometrische patronen en naar mozaïekafbeeldingen. Verder geldt dat er sprake is van een verwijzing naar de open ruimtes in moskeeën met het skelet dat uit glaswanden en buizen van aluminium bestaat.