Referentiecase stadsplein met wow-factor in Leiden

Een mooie parkeergarage verdient een mooi dak

Voldoende parkeergelegenheid en een goede bereikbaarheid zijn belangrijk voor Leiden. Daarom is er aan de rand van het centrum een nieuwe ondergrondse parkeergarage gekomen met maar liefst 425 parkeerplaatsen. De Bouwcombinatie Parkeergarages Leiden, bestaande uit Dura Vermeer en BESIX, realiseerde deze parkeergarage waardoor een bezoek aan de binnenstad van Leiden nog aantrekkelijker geworden is. Bovenop het dak ligt een multifunctioneel stadsplein “Garenmarktplein”, voorheen was het een verhard parkeerterrein. Het ontwerp is tot stand gekomen is in nauw overleg met bewoners, winkeliers en betrokkenen uit de wijk en de stad. Het Garenmarktplein vormt een visitekaartje van de stad. De Garenmarkt is een voortuin voor bewoners en ondernemers uit de buurt. Een ruimte om te verblijven, te ontmoeten en te recreëren. Ook biedt het ruimte voor evenementen, zoals Taptoe en het Mini-koraal tijdens het Leidens Ontzet.

In het ontwerp is een gebruiksruimte gecreëerd passend bij het karakter en de hoofdfunctie van het plein. Daarnaast zijn in het ontwerp verwijzingen naar historische structuren verwerkt. Dat is onder andere gedaan door de bomenrij van linden aan de Garenmarkt te laten staan. Deze beeldbepalende bomenrij wordt in het ontwerp benadrukt door onder de bomen een wandelstrook met beplanting toe te voegen. Het Levendaal is een gedempte gracht, deze lijn wordt versterkt door het introduceren van een boomstructuur met onderbeplanting. De ontsluiting voor het verkeer loopt in één richting om het plein, de ligging van de weg is de verwijzing naar het oude bouwblok. Op het plein is gekozen voor organische vormen, de groene eilanden. Deze grasvlakken verschillen van vorm en grootte en begeleiden de verschillende looproutes op het plein. De eilanden worden omkaderd door natuurstenen banden en lijnafwatering gecombineerd met ledverlichting. Op een aantal plekken is er een lichte glooiing in het grasvlak aanwezig, de natuurstenen band volgt de glooiing. Op deze plekken dient de band als zitelement. Beide elementen benadrukken de vormentaal, ook ’s avonds zijn de vormen van de grasvlakken door de ledverlichting goed zichtbaar.

Patricia Scholte, ontwerper openbare ruimte bij het Team Ontwerp en Mobiliteit van de Gemeente Leiden, heeft in samenwerking met onder andere de wijkvereniging iets bijzonders neergezet. Het ontwerp valt of staat bij een goede detaillering en uitvoering. Daarom was er in het voortraject veelvuldig contact tussen Patricia en Fabio van Olst, Specialist Urban Design bij ACO. Samen overlegden ze over de mogelijke rondingen van de lijnafwatering die moest aansluiten op de natuurstenen banden en de kleurstelling van de ledverlichting die moest passen bij de karakteristieke lichtkleur van de Leidse binnenstad.

Sfeervolle klimaatadaptieve afwateringsoplossingen

Een groen en autovrij plein op het dak van de parkeergarage. Dat is niet zomaar te realiseren. Want groen heeft water nodig. Daarom is er een watermanagementplan gemaakt. Om de bomen het hele jaar te voorzien van voldoende water zijn er infiltratiekratten geïnstalleerd op het dak. Deze kratten vangen het regenwater op dat door de FineLine LED lijngoten wordt aangevoerd. Het krattensysteem in combinatie met de beregeningsinstallatie zorgt voor de watervoorziening ten behoeve van het gras en de onderbeplanting. Hierdoor hoeft er in droge periodes minder water gesproeid te worden en blijft het plein groen. Het overtollige regenwater wordt via de lijngoten en het hemelwaterriool afgevoerd naar de gracht. De FineLine LED is uitgevoerd in CorTen staal, dat na verloop van tijd een stabiele oxidehuid krijgt. Voor de ledtechniek in lijnafwatering heeft ACO Nederland een exclusief partnerschap met Ledtechnic. In de avonduren zorgt de LED-verlichting in de lijngoot voor een sfeervolle uitstraling en draagt het bij aan de identiteit van het plein.

Maar niet alleen op het Garenmarktplein ook onder het plein in de parkeergarages zijn de afwateringsproducten van ACO toegepast. Zo ligt er onderaan de hellingbanen de Multiline V300 met gietijzeren roosters klasse D400. Ook zijn er GM-X klokdoorvoeren ingestort in de prefab betondelen en hebben als voordeel dat de manchetverbinding niet in het zicht zijn.

Twijfels en vragen bij veeleisend gewaagd project

De gemeente Leiden wilde zowel letterlijk als figuurlijk grensverleggend zijn met het ontwerp. Naast de toepassing van verschillende materialen, zoals gebakken klinkers, natuurstenen banden en CorTen stalen afwatering met ledverlichting, kwamen deze materialen ook nog eens uit twee werelddelen. Bovendien was het ontwerp zo gemaakt dat de eilanden met hun natuurlijke ronde vormen allerlei radii hadden en ook nog eens schuin omhoog liepen bij de zitgelegenheden. “Dit maakte het allemaal best wel eng”, zegt Rob Jansen senior projectcoördinator team Stadsingenieurs bij gemeente Leiden. “Bovendien had ik twijfels of de ACO lijnafwatering met de ledverlichting straks wel jarenlang zou blijven branden”.

Ook Stef Tersteeg, uitvoerder in regio Zuid-West bij de eindverantwoordelijke bouwer Dura Vermeer, was sceptisch. Zou de lijnafwatering straks wel goed aan te sluiten zijn op de natuurstenen banden van Rots Maatwerk die uit China kwamen? Een uitdaging die Ruben Oudenampsen, tekenaar op de Designafdeling bij ACO, vier weken lang hoofdbrekens heeft gekost. Want hij was het die uiteindelijk het teken- en denkwerk voor dit project gedaan heeft zodat er zo min mogelijk speling zou komen tussen de FineLine LED en de natuurstenen band.

“Doordat ACO bereid was haar nek uit te steken voor innovatieve oplossingen, flexibel te zoeken naar de mogelijkheden van maakbaarheid, de kwaliteit te borgen en te garanderen, hebben wij ons vertrouwen uitgesproken in ACO zodat zij de lijnafwatering met ledverlichting voor dit project mochten realiseren”, zegt Rob.

Plein met wow-factor

Na maanden van intensief overleg, berekenen van hydraulische capaciteiten, tekenen van de lijnafwatering en productie was het dan zover; de lijngoten werden op de bouw afgeleverd. Om het leggen makkelijker te maken en de verwerkingstijd te verkorten, leverde ACO de op maat gemaakte en genummerde goten volgens een legplan af op de bouwplaats. Hierdoor konden de lijngoten zonder gepuzzel, eenvoudig en snel geplaatst worden. Voor een optimaal resultaat was Fabio regelmatig op de bouwplaats te vinden voor overleg met Stef.

Op de vraag hoe Stef terugkijkt op het project zegt hij: “Het legplan paste, het leggen ging vrij aardig en de problemen die ik verwacht had in het beginstadium van het project zijn niet gekomen, want de lijnafwatering sluit goed aan op de rondingen van het Chinese natuursteen. Ook al is het in mijn ogen een dure oplossing in vergelijking met een kolk, het resultaat mag er zijn! ACO is voor mij een leverancier die zijn beloftes nakomt.” Ook Ruben is megatrots op het resultaat: “Ik doe mijn best aan de tekentafel maar de bouwer moet het wel goed uitvoeren. En dat heeft Dura Vermeer gedaan, want de lijnafwatering ligt perfect langs de natuursteen.”

Maar wat vindt de opdrachtgever, de gemeente Leiden? “We weten uit ervaring dat ACO staat voor kwaliteit en betrouwbaarheid. Maar de ambitie van de Gemeente Leiden was niet mals en Patricia is best wel streng en veeleisend”, lacht Rob. “We vragen heel veel van onze partners en dat vooraf ook duidelijk gecommuniceerd met iedereen en dan mag je ook streng zijn achteraf”. Dus wat vindt Patricia, de ontwerpster, is dan de slotvraag: “Ik ben heel tevreden met het eindresultaat. Het is mooi om te zien dat het plein langzaam maar zeker in gebruik wordt genomen door bewoners, dat er kinderen spelen en mensen verblijven en recreëren. Ook ’s avonds met de ledverlichting is het ontzettend mooi!”

“Kortom, een mooi project dat we samen met ACO, Dura Vermeer - BESIX, Sloos, Rots Maatwerk en nog vele onderaannemers en leveranciers gerealiseerd hebben”, sluit Rob af.