Welke invloed heeft BIM op onze wetgeving?
Aan het woord: Directeur van het Instituut Voor Bouwrecht Monika Chao-Duivis en haar collega Evelien Bruggeman, senior stafmedewerker privaatrecht.
CONTAINERBEGRIP BIM
‘BIM maakt het mogelijk op verschillende manieren en in verschillende samenwerkingsvormen te bouwen. Al deze vormen apart contracteren is een optie, maar dat kan ook op een andere manier,’ aldus Evelien Bruggeman. ‘Je moet goed afspreken wie voor wat verantwoordelijk is. En deze afspraken moeten ergens vastgelegd worden. Gebruik maken van algemene voorwaarden ligt het meest voor de hand. De meest gebruikte voorwaarden echter, de UAV en de DNR, zijn op dit moment nog niet geschikt voor toepassing in BIM.’
Monika Chao: ‘Wil je voorkomen dat je het wiel telkens opnieuw uitvindt, dan moeten deze zaken in de algemene voorwaarden worden geregeld. Het BIM Loket en de BIR werken hier al hard aan en komen op korte termijn met een BIM-protocol waar de sector samen met het Nationaal Model BIM Uitvoeringsplan mee uit de voeten kan. Dit plan en protocol gebruik je naast het bouwcontract. In het uitvoeringsplan staat wie de coördinator is, de manager die verantwoordelijk is voor het aanleveren van data op de juiste momenten. In het protocol kun je vastleggen waarop gecontroleerd wordt en wat te doen wanneer er iets mis gaat. Aansprakelijkheidsverdelingen dus. Het juridisch equivalent van deze afspraken staat nog niet in het protocol. Er staat in wat er moet gebeuren, niet hoe om te gaan met schade.
‘WIL JE VOORKOMEN DAT JE HET WIEL TELKENS OPNIEUW UITVINDT, DAN MOETEN DEZE ZAKEN IN DE ALGEMENE VOORWAARDEN WORDEN GEREGELD.’
Prof. mr. dr. Monika Chao-Duivis
‘BIM is een containerbegrip. Het kan van heel eenvoudig tot enorm complex. Het kan alleen de bouwfase omvatten, maar ook de hele levenscyclus van een bouwwerk. Het omvat het ontwerptraject, communicatietrajecten, realisatie en onderhoud. STABU is met Bouwbreed bijvoorbeeld ook al bezig met de digitale implementatie van BIM in het bouwproces. Maar wanneer je zegt aan BIM te doen, zeg je eigenlijk nog niks. Derhalve is BIM nog geen onderdeel van de UAV en DNR. De BNA heeft wel al een juridisch equivalent van het BIM-protocol laten maken, maar dat moet nog een slag concreter worden. Waarom het nog niet zover is? Omdat je het goed moet doordenken. Er zitten veel haken en ogen aan. Evelien inventariseert BIM, de verschillende niveaus, partijen en samenwerkingsvormen en legt dat over het juridische verhaal. Dit vereist een goed doordachte oplossing waar Evelien zich de afgelopen maanden én het komende anderhalf jaar volledig mee bezig houdt.’
RICHTING MAATWERK
‘De tendens inzake algemene voorwaarden is dat men behoefte heeft aan meer keuzemogelijkheden. Kijk naar de UAV-GC 2005. Deze behoefte komt zowel aan de zijde van opdrachtgevers als die van aanbieders voor, we moeten meer richting maatwerk. Uiteraard zonder het kind met het badwater weg te gooien.’
‘BIM IS EEN CONTAINERBEGRIP.HET KAN VAN HEEL EENVOUDIG TOT ENORM COMPLEX. HET KAN ALLEEN DE ONTWERPFASE OMVATTEN, MAAR OOK DE HELE LEVENSCYCLUS VAN EEN BOUWWERK.’
Evelien Bruggeman
Evelien Bruggeman: ‘De technische ontwikkelingen gaan razendsnel. De rol van installatietechnische ontwerpers wordt steeds groter. Ik kan me voorstellen dat we hier, na de eerste opzet die we in de loop van 2018 willen presenteren, nog zo’n 15 jaar mee bezig zijn. We willen iets brengen waarop we kunnen voorbouwen, want die ontwikkelingen blijven komen. Nu hebben we het over robotisering en 3D-printen, straks gaan we nog veel verder.’
OVER DE WKB
‘Er zijn bouwbedrijven die voorop lopen inzake kwaliteitsborging, maar er zijn ook partijen die hier nog geen aandacht aan hebben besteed. Het inzichtelijk maken van de eigen kwaliteit vraagt ook om een behoorlijke investering. De markt is inmiddels wel al druk met het ontwikkelen van kwaliteitsborgingsinstrumenten. Deze instrumenten worden gecontroleerd door een zelfstandig bestuursorgaan. De Raad van Accreditatie houdt toezicht op het geheel.’
Monika Chao: ‘Er is veel onduidelijk over hoe kwaliteit geborgd moet worden. Op dit moment is het toezicht ook niet optimaal. Op papier ziet het er goed uit, maar fysieke controle vindt lang niet altijd plaats. In die zin was het toezicht ook toe aan een professionaliseringsslag en een uitbreiding van de capaciteit. Bouw- & Woningtoezicht wordt straks door de markt opgepakt. De vraag blijft of het feitelijk toezicht wordt of een papieren variant. Dat probleem houden we dus. Een extra probleem is de mate van onafhankelijkheid van de kwaliteitsborgers. Want wie betaalt wie? Dit is een inherente zwakte in het systeem.‘
Evelien Bruggeman vult aan: ‘Kwaliteitsborgers die gecertificeerd zijn voor een bepaald instrument zijn afhankelijk van de opdrachtgever, want de volgende opdracht wil je ook graag binnenslepen. De ingebakken weeffouten zijn op te lossen door de wet meer op te tuigen.’
Monika Chao besluit: ‘Als er ergens meer regeldruk komt, is het hier. Vroeger had je aan de ene kant Bouw- & Woningtoezicht en aan de andere kant de aanvrager van de bouwvergunning. Nu zijn er veel meer schakels en onderliggende relaties. Deze toename van relaties vraagt om meer regelingen om conflicten te voorkomen. Kortom: het doel is goed, we verbeteren de verantwoording voor een bouwwerk. En deze wet hoeft niet per se tot slechte gebouwen te leiden. We voorzien alleen wel juridisch en economisch gedoe. Dit gaat tot conflicten leiden, daar kun je gif op innemen.’
